قند خون نرمال چقدر باید باشد؟ (+جدول)

برای کنترل دیابت، باید قند خون خود را کنترل کنید. نظارت بر قند خون از طریق گرفتن نمونه خون با دستگاه تست قند خون (همان گلوکومتر) یا با دستگاه تست مستمر قند خون (CGM) در کنار توجه به عوارض احتمالی دیابت در آینده، بخش مهمی از روتین روزانه افراد مبتلا به دیابت است.

به گزارش مجله سلامت دکتر بهشتیان، در این مقاله از دپارتمان سلامت جسم به بررسی میزان قند خون نرمال در افراد مختلف پرداخته می شود.

اما منظور از قند خون «نرمال» چیست؟

دیابت هر فرد با دیگری فرق دارد. یعنی قند خون نرمال بسته به شخص تغییر می کند و مقدار آن به عوامل مختلف وابسته است. بهتر است در این زمینه با پزشک متخصص خود مشورت کنید اما جامعه پزشکی درمورد میزان قند خون طبیعی در افراد خاص راهنمای مشخص دارد.

میزان قند خون

یک عدد جادویی و مشخص برای میزان قند خون وجود ندارد اما به طور میانگین افراد مبتلا به دیابت تلاش می کنند تا سطح گلوکز خون را زیر ۱۴۰ میلی گرم در دسی لیتر نگه دارند.

اکثر متخصصان حوزه دیابت از استانداردهای انجمن دیابت آمریکا (ADA) پیروی می کنند که در سال ۲۰۲۲ منتشر شده است. جدول زیر میزان قند خون مورد نظر در بین گروه خاصی از افراد مبتلا به دیابت و بدون دیابت را نشان می دهد (+).

انجمن دیابت آمریکا در سال ۲۰۱۵ راهنمای میزان قند خون را تغییر داد تا نگرانی ها درمورد بیش درمانی و هیپوگلیسمی (کاهش زیاد قند خون) کمتر شود.

در گذشته، کمترین میزان قند مورد نظر ۷۰ mg/dL بود. با این حال، در همان دوران یک تحقیق در این زمینه صورت گرفت و نتایج نشان داد که بزرگسالان، کودکان و سالمندان بیشتر در معرض خطر بیش درمانی قرار دارند (مصرف دوزهای متغیر انسولین یا داروهای کاهش گلوکز به این وضعیت دامن می زند). (+)

جامعه پزشکی برای کنترل تمام جنبه های دیابت از این راهنما به عنوان نقطه شروع استفاده می کند. میزان قند خون مورد نظر هر فرد بسته به نیازهای فردی دستخوش تغییر می شود. پیشنهاد می کنیم جهت انتخاب بهترین روش درمان، با پزشک متخصص و کادر درمان مشورت کنید.

چرا قند خون در بیماری دیابت مهم است؟

کنترل قند خون یا میزان گلوکز یکی از نکات کلیدی در کنترل دیابت است.

در دیابت نوع ۱، لوزالمعده انسولین مورد نیاز بدن را تولید نمی کند. در دیابت نوع ۲، بدن دیگر نمی تواند به درستی انسولین تولید یا از آن استفاده کند.

هدف ما در هر دو نوع دیابت این است که سطح گلوکز خون را تا جای ممکن متعادل نگه داریم. گاهی بر اساس نوع دیابت و نیازهای فردی، انسولین یا داروی دیابت تجویز می شود. عوامل مختلف، از قبیل غذا، ورزش، انسولین، دارو، استرس و غیره، روی میزان گلوکز خون اثر می‌گذارند.

میزان گلوکز مورد هدف بر اساس نیازهای هر فرد متغیر است.

قند خون نرمال چیست؟

باید گفت تاحدودی استفاده از لغت «نرمال» در این عبارت غلط است. در اغلب موارد، از این کلمه برای اشاره به قند خون کسانی استفاده می کنیم که دیابت ندارند.

اما این اصطلاح هم کامل نیست چون حتی قند خون کسانی که دیابت ندارند هم (مخصوصاً بعد از صرف غذا و بعد از خوردن شیرینی یا غذاهای حاوی کربوهیدرات پیچیده مثل پیتزا و پاستا) یکدفعه بالا می رود.

در این شرایط، بدن فرد بلافاصله شروع به ترشح انسولین می کند تا با افزایش ناگهانی گلوکز مقابله کند اما قند خون به مدت کوتاه از حالت طبیعی خارج می شود. گاهی در شرایط پرتنش یا بعد از فعالیت بدنی شدید هم همین اتفاق می افتد چون بدن نمی تواند بلافاصله گلوکز را تجزیه و هضم کند.

گاهی فرد دیابت ندارد اما بدن به درستی قادر به تولید انسولین نیست یا به خوبی از آن استفاده نمی کند. در این شرایط، باید قند خون را کنترل کنید و انسولین یا داروی کاهش گلوکز مصرف کنید تا وضعیت قند خون به تعادل برسد.

استفاده از زبان و اصطلاحات مناسب در دیابت

خیلی مهم است که وقتی از دیابت حرف می زنیم، از کلمات درست استفاده کنیم. نقش این مسئله در توضیح سطح قند خون و روش مدیریت آن برای سلامتی پررنگ تر است.

پیشنهاد می کنیم هنگام صحبت درمورد قند خون و میزان گلوکز خون با دیگران، از عبارات و کلمات زیر استفاده کنید.

• برای اشاره به قند خون بالا یا پایین از کلماتی مثل «خوب» یا «بد» استفاده نکنید.

روی اعداد ارزش نگذارید. این اعداد، چه در محدوده مورد نظر باشند و چه نباشند، صرفاً یک سری داده هستند تا به کمک آن ها درمورد روش درمان تصمیم گرفته شود. گاهی مقدار گلوکز بیش از حد بالا یا پایین است و در این شرایط، فرد مبتلا به دیابت می تواند دلیل نوسان گلوکز را تشخیص دهد.

• اگر می خواهید از فرد درمورد بالا یا پایین بودن قند خون سوال بپرسید، لحنتان همراه با سرزنش و قضاوت نباشد. مثلاً نگویید: «باز چی کار کردی؟»

در عوض از جملاتی مثل: «برام توضیح بده» یا «می دونی چرا اینطور شد؟» استفاده شود.

• وقتی با کودک یا بزرگسال مبتلا به دیابت رو به رو می شوید، بلافاصله درمورد وضعیت قند خون از او سوال نپرسید. با این کار، طرف مقابل احساس می کند همه با دیابت او را به خاطر می آورند و این وضعیت برای او تبدیل به یک ویژگی شخصی شده. انگار همه او را با یک سری عدد تعریف می کنند.

قبل از صحبت درمورد دیابت، حالش را بپرسید و با او راجع به اتفاقات مهم روز صحبت کنید.

در اغلب موارد، افراد مبتلا به دیابت (چه کودک، چه بزرگسال) به خاطر وضعیت قند خون و کنترل دیابت احساس ناامیدی، سرخوردگی و خشم دارند.

به همین دلیل، اگر به نتیجه «عالی و بی عیب و نقص» نرسند،  دچار حس شرم و عذاب وجدان می شوند. نتیجه این احوال چیزی جز خستگی مفرط و فرسودگی ناشی از دیابت نیست و فرد نسبت به کنترل دیابت بی رغبت می شود.

آیا A1C متوسط قند خون را نشان می دهد؟

A1C، یا آزمایش هموگلوبین، میزان قند خون را طی سه ماه گذشته اندازه می گیرد.

A1C در آزمایش خون مشخص می شود. بعضی از پزشک ها با گرفتن نمونه خون از انگشت هم سطح A1C را چک می کنند.

وقتی شکر وارد جریان خون می شود، به پروتئینی به اسم هموگلوبین می چسبد. افزایش قند خون باعث افزایش درصد قند در پروتئین هموگلوبین می شود. نتیجه A1C نشان می دهد که چند درصد شکر در هموگلوبین وجود دارد.

• استاندارد (بدون دیابت): کمتر از ۵.۷٪
• پیش دیابت: ۵.۷٪ تا ۶.۵٪
• دیابت: ۶.۵٪ یا بیشتر

در مجموع، به گفته انجمن دیابت آمریکا و طبق توصیه های بالینی، افراد مبتلا به دیابت باید تحت نظر پزشک متخصص مشخص کنند که مقدار A1C مورد نظر در بدن آن ها چقدر است. متخصصان می گویند A1C معادل ۰.۷٪ مناسب است اما این عدد بسته به روش و برنامه درمان تغییر می کند.

یادتان باشد میزان A1C فقط یک جنبه از کنترل دیابت را نشان می دهد. یعنی همیشه نشانه تغییر سطح گلوکز نیست، به منزله بالا یا پایین بودن قند خون نیست و در صورت نوسان منظم قند خون، به راحتی تغییر می کند.

A1C با میانگین قند خون، که با گرفتن نمونه خون از انگشت یا CGM نمایش داده می شود، یکی نیست. چون مقیاس A1C محدود است و بالا و پایین بودن قند خون یا متغیر بودن سطح گلوکز را نشان نمی دهد (مورد دوم در صورت افت و خیزهای شدید در میزان گلوکز رخ می دهد).

در نتیجه، متخصصان دیابت برای کنترل دیابت بیمار از این روش به عنوان یک معیار طلایی فاصله گرفته اند. در عوض، در کنار A1C از TIR استفاده می کنند که زمان و فراوانی نرمال بودن سطح گلوکز را نشان می دهد.

از CGM استفاده کنم یا نه؟

تست قند خون با دستگاه گلوکومتر در لحظه یک عدد ثابت از میزان گلوکز خون را نشان می دهد اما CGM به صورت مستمر در این باره به شما اطلاعات می دهد و تصویر و الگوی کاملی از وضعیت شما فراهم می کند.

این دستگاه از زیر پوست روی میزان قند خون نظارت دارد و هر ۱ الی ۵ دقیقه، نتایج را نشان می دهد. فرد به مدت ۷ الی ۱۴ روز این دستگاه را به بدن خود متصل می کند. در این زمان، اطلاعات مربوط به دیابت روی یک دستگاه جدا یا در اپلیکیشن گوشی هوشمند نمایش داده می شود.

مهم تر از همه، در لحظه تأثیر غذا و ورزش را روی میزان گلوکز می بینید و در صورت هایپرگلیسمی (افزایش گلوکز) یا هیپوگلیسمی (کاهش گلوکز) بلافاصله متوجه می شوید و از عوارض خطرناک آن جلوگیری می کنید.

این دستگاه می تواند با هشدار به موقع به افراد مبتلا به دیابت که ناخودآگاه دچار هیپوگلیسمی می شوند کمک کند و جان آن ها را نجات دهد چون در این وضعیت، بدن متوجه علائم هشداردهنده نمی شود اما دستگاه درمورد نزدیک شدن زمان افت قند هشدار می دهد.

مزایای استفاده از CGM در کمک به کنترل دیابت بارها و بارها در تحقیقات ثابت شده است. تحقیق سال ۲۰۱۹ نشان می دهد این دستگاه در بین بهترین گزینه های مدیریت سطح گلوکز و کاهش A1C در شرایط خارج از محیط بیمارستان یا به صورت سرپایی است.

البته این فقط یک نمونه از بی شمار تحقیقاتی است که طی سال های اخیر در زمینه تأثیر CGM در افزایش TIR انجام شده است. (+)

خلاصه و جمع بندی

برای کنترل دیابت باید میزان گلوکز خون را کنترل کنید. یک عدد جادویی و مشخص برای میزان قند یا گلوکز «طبیعی» خون وجود ندارد. جامعه پزشکی برای میزان قند خون و آزمایش A1C اعداد مشخص تعریف کرده اما توجه داشته باشید که «دیابت هر کس با دیگری فرق دارد».

بهتر است برای تشخیص میزان گلوکز مورد هدف با متخصص غدد و تیم پزشکی متخصص دیابت مشورت کنید تا بهترین برنامه مراقبت و درمان طبق نیازهای شخصی شما تنظیم شود.

استفاده از فناوری های پیشرفته مثل CGM هم به تنظیم گلوکز کمک می کند. پس بهتر است در این رابطه با پزشک متخصص خود مشورت کنید.