لامبدا و چند تذکر پروتکلی

در حالی که برغم تشدید نظارت بر مرزها، ناهماهنگی‌ها و غفلت‌های کوتاه موجب ورود سویه‌های جدید کرونا و شکل گیری خیزهای جدید و روزهای سیاه کرونایی شده است متاسفانه گویا همچنان “در” بر همان پاشنه قبلی میچرخد.

نمونه آن بی اطلاعی سازمان راهداری به عنوان دستگاه مجری از پروتکل ابلاغی روز گذشته وحیدی وزیر کشور به عنوان فرمانده قرارگاه عملیاتی مقابله با کروناست که از ضعف در پیگیری و هماهنگی دستگاه‌های متولی حکایت دارد.

در شرایطی که مکررا پزشکان و متخصصان درباره سرایت پذیری بالای  سویه لامبدا می‌گویند و نسبت به مراقبت بیشتر از مرزها برای جلوگیری از ورود این سویه هشدار می دهند، هنوز در ابلاغ دستورات وزیر کشور به وزارتخانه های مرتبط و اجرای دقیق پروتکل های مراقبتی در برخی دستگاه ها ابهام و تاخیر وجود دارد؛ تاخیری که در سویه های قبلی نیز موجب شکل گیری پیک های جدید و افزایش بی سابقه آمارهای کرونا ویروس شد.

روز سه شنبه (۹ شهریورماه) از ابلاغیه جدید فرمانده قرارگاه عملیاتی مقابله با کرونا به استانداران سراسر کشور مبنی بر برقراری تمهیدات لازم از سوی استان های مرزی و دستگاه های ذیربط، در راستای پیشگیری از ورود سویه کرونای لامبدا از کشورهای مبداء جهش و یا دیگر کشورهایی که شیوع این نوع از ویروس در آنها مشاهده و گزارش شده، است خبر داد و این در حالیست که امروز (چهارشنبه۱۰ شهریورماه) جواد هدایتی، مدیرکل ترانزیت و حمل‌ و نقل بین‌المللی سازمان راهداری و حمل‌ و نقل جاده‌ای از عدم ابلاغ پروتکل خاص برای لامبدا خبر داده است.

هرچند که برای شیوه نامه های تدوین شده در گذشته هیچگاه میزان اثربخشی و تاثیرگذاری یا بررسی نشده یا نتایج بررسی ها اعلام نشده است اما شاید افزایش آمارهای بستری و فوتی در پیک پنجم ناشی از شیوع سویه دلتا نشان از ناکارآمدی پروتکل‌های قبلی داشته یا نشان دهنده اجرا نشدن درست آنهاست .  بر همین اساس تاکید می کند: بر اساس پروتکل‌های بهداشتی کشورهای مختلف به سه دسته ممنوعه، پرخطر و کم خطر دسته بندی شده و برای هر یک از آن‌ها ضوابط و پروتکل‌های خاصی در نظر گرفته شده اما تا کنون پروتکل خاصی برای لامبدا اعلام نشده است.

عدم هماهنگی ها در مقابله با سویه های جدید در تجربه های گذشته نیز دیده شده است و تأخیر در ابلاغ شیوه نامه ها فارغ از اثربخشی آنها خود موضوعی است که مشکلات بسیاری را ایجاد کرده است؛ دستگاه هایی که ابلاغیه ها را با تأخیر دریافت می کنند در همین تأخیرها شاهد ورود سویه های جدید بوده ایم در هنگام ورود سویه دلتا نیز وزیر کشور سابق بارها بر لزوم نظارت دقیق بر کنترل مرزهای هوایی تاکید کرد اما در نبود هماهنگی دستگاه ها دلتا وارد کشور شد و روزهای سیاه کرونایی را با آمارهای فوتی روزانه تا ۷۰۹ نفر در کشور رقم زد.

در مورد بازگشایی مدارس نیز سوالاتی مطرح است که آیا پروتکل های بهداشتی مناسب برای تشکیل کلاس های حضوری تدوین شده است؟ و آیا زیرساخت های لازم برای رعایت شیوه نامه های بهداشتی در مدارس سراسر کشور وجود دارد؟ از سوی دیگر بازگشایی مدارس بار زیاد ترافیکی و حجم زیادی از مسافر را برای حمل و نقل عمومی به همراه دارد، حمل و نقل عمومی که در کلانشهرها مدتهاست گرفتار نبود منابع مالی است و برای اجرای پروتکل های بهداشتی ظرفیت لازم را ندارد حال با ورود احتمالی لامبدا که واکسن گریزی بالایی نیز دارد، آیا تمهیدات و پروتکل های قبلی می تواند از بروز دوباره روزهای سیاه کرونایی جلوگیری کند؟

البته وزارت کشور در ابلاغیه خود خطاب به وزارت راه وشهرسازی و رئیس کمیته حمل ونقل ستاد ملی مدیریت کرونا، تاکید کرده است:  به منظورنظارت سازمان ها وشرکت های وابسته به آن وزارت، بر رعایت کامل پروتکل های بهداشتی، درتمامی مبادی ورودی وخروجی کشور(اعم از هوایی،دریایی،ریلی و زمینی)، فرودگاه ها،پایانه ها و ایستگاه های ریلی،جهت مقابله جدی با ورود سویه کرونای لامبدا، به داخل کشور دستورات لازم  اجرا شود.

حال جای طرح این سوال وجود دارد که باتوجه به تفاوت های مشهود سویه لامبدا نسبت به سویه های قبلی همچون سرایت پذیری بالاتر و واکسن گریزی آیا پروتکل های قبلی برای نظارت بر مرزها موثر خواهد بود؟ از سوی دیگر در جهت ایجاد آمادگی در صورت ورود احتمالی لامبدا آیا شیوه نامه‌های بهداشتی مطابق با آن تدوین شده است؟ و نیاز نیست در طرح هوشمند محدودیت ها بازنگری شود؟

آنچه که تجربه اعمال محدودیت ها ظرف ۱۹ ماه از آغاز شیوع کرونا ویروس در کشور نشان می دهد از سوی کارشناسان و برخی مسئولین نسبت به اعمال محدودیت ها انتقادهایی از شیوه تدوین و تطبیق با نیاز کشور برای قطع زنجیره بیماری تا نحوه اجرا و ضمانت های اجرایی وجود داشته است و موضوعی که نیاز است مورد توجه قرار گیرد آن است که آیا جرائم تعیین شده برای تردد متخلفین در طرح هوشمند محدودیت ها بازدارنده بوده و نیاز به بازنگری و اعمال جریمه های جدید وجود ندارد؟

بارها اعلام شده در کاهش رعایت پروتکل های بهداشتی برخی دستگاه های دولتی نقش دارند و تخلف داشتند اما هیچگاه اسامی این دستگاه ها اعلام نشده است، شاید در این زمان نیاز باشد قبل از ورود احتمالی سویه لامبدا که تا نزدیکی مرزهای ما گسترش پیدا کرده است پروتکل های قبلی مورد ارزیابی و بازنگری جدی قرار گیرد و با تجربه گذشته شیوه نامه ای به‌روز با ضمانت های اجرایی مؤثر تدوین شود.

نیز با اشاره به اینکه تاکنون هیچ نمونه ای از ویروس جهش یافته لامبدا در ایران شناسایی نشده است بر لزوم هوشیاری و مراقبت برای عدم ورود این سویه تاکید کرده است و خواستار بازنگری در برخی شیوه نامه‌های بهداشتی و همچنین محدودیت‌های کرونایی شده است.

وی یادآور شده است: در تهران نیاز به بازنگری پروتکل ها و شیوه نامه های بهداشتی است. باید مداخلاتی که اثربخشی کمتری دارند مورد بازنگری قرار گیرند. مثلا محدودیت‌های شبانه خیلی اثری در موضوع کنترل بیماری ندارد. لذا باید برخی موارد که ایجاد زحمت، هزینه و نارضایتی به همراه دارند را مورد بازنگری قرار دهیم.

ویروس لامبدا در ابتدا در کشور پرو مشاهده شد و پس از آن از مرزهای آمریکای لاتین و آمریکای مرکزی خارج شد و در کشورهای فرانسه و ایتالیا مواردی از ابتلا به این سویه دیده شده است که اخیرا نیز در کشور پاکستان موارد مشکوکی از این سویه گزارش شده است.