واقعیت‌های برق و دلیل خاموشی‌ها به زبان ساده/ چرایی کاهش تولید و افزایش مصرف

 عصر ایران – قطع برق و خاموشی‌های مکرر در روزهای اخیر و در نقاط مختلف کشور مردم را کلافه کرده و به کسب و کارها آسیب جدی وارد ساخته است.

دلیل اصلی از دست دادن ۱۱ هزار مگاوات از بخش تولید برق است. برق، بلافاصله پس از تولید به مصرف می‌رسد و نمی‌توان آن را ذخیره و انباشته کرد. وقتی هم از تولید یا ورودی برق ۱۱ هزار مگاوات کسر شده باشد خاموشی وقطع برق اجتناب‌ناپذیر می‌شود چون تناسب مصرف و تولید بر هم می‌خورد. از این رو یا باید از مصرف کاست یا بر میزان تولید افزود.

۸ هزار مگاوات به خاطر خشک‌سالی و کاهش ذخایر سدی و بارندگی از دست رفته و ۳ هزار مگاوات هم به دلیل آن که نیروگاه هایی درگیر «اورهال» یا «بازآماد»بوده‌اند. (مراد از بازآماد یا اورهال، تعمیرات اساسی نیروگاه است از ریزترین قطعات و لوازم تا دستگاه‌ها و تجهیزات پیچیده تر و اصطلاحی خاص نیروگاه‌ها نیست).

با مصرف ۶۶ هزار مگاوات و توان تولید ۵۵ هزار مگاوات به خاطر کمبودهای اشاره شده ۱۱ هزار مگاوات مابه‌التفاوت چاره‌ای جز قطع و خاموشی باقی نگذاشته است.

در این میان و دربارۀ افزایش مصرف به نسبت سال گذشته مصرف «ماینرها» یا «ارزکاوها» برای تولید رمز ارز یا «بیت‌کوین» را نباید نادیده انگاشت که هر چند بخش مجاز آن از خرداد ماه متوقف شده اما بخش غیر مجاز و زیرزمینی همچنان فعال است و این را از ماینرها یا ارزکاوهای وارد شده به میزان یک میلیون دستگاه می‌توان دریافت.

بدین ترتیب از سه عامل بیت کوین، خشک‌سالی شدید و کاهش بارش و بالتبع خارج شدن برق‌آبی‌ها از مدار تولید می‌توان به عنوان مهم‌ترین عوامل یاد کرد.

تولیدکنندگان مجاز بیت کوین تا ۳۵۹ مگاوات برق مصرف می‌کردند حال آن که ۷۵۰ مگاوات دیگر در بخش غیر مجاز و برای تولید و استخراج بیت کوین مصرف می‌شود.

گفته می‌شود اِعمال خاموشی‌ها اگرچه به اقتصاد ضرر می‌رساند اما با این توجیه صورت می‌پذیرد که از فروپاشی شبکه که بازیابی آن گاه تا چهار روز زمان می‌برد جلوگیری می‌کند. فروپاشی شبکه همان بلایی است که بر سر صنعت برق در عراق و افغانستان آمده است.

احتمالا این پرسش پدید می آید که چرا از تجدید‌پذیرها استفاده نمی‌شود؟ پاسخ این است که در بهترین حالت تنها ۲۷۰ مگاوات کمک و تأمین می‌کنند که رقم ناچیزی است و در عالم واقع نمی‌توان روی آنها حساب ویژه‌ای باز کرد. به عبارت دیگر «نمود» آنها بیش از «بود» و واقعیت شان است و در عمل فانتزی به نظر می‌رسند و گره نمی‌گشایند.

این نکته هم قابل ذکر است که به رغم برخی شایعات، علت خاموشی‌ها صادرات برق به عراق نیست چون هم به دلایل مالی و هم نیاز داخلی مدتی است صادرات برق به عراق متوقف شده و از آن طرف میزان محدود واردات از کشورهای همسایه هم به دلیل نیاز خودشان متوقف شده است.

در این میان از مدار خارج شدن هزار مگاوات برق هسته‌ای به دلیل تعمیرات هم در مقطعی یکی از دلایل بود که البته با انجام تعمیرات، وارد مدار شده یعنی هزار مگاوات برق هسته‌ای بازگشته است.

گزارش خبرنگار ما حاکی است عامل مهم دیگری که نباید از نظر دور داشت تأثیر تحریم‌ها در سه چهار سال اخیر و اولویت اختصاص بودجه به اقلام خوراکی به خاطر کمبود منابع است که به خاطر ملاحظاتی از زبان مدیران وزارت نیرو و شرکت توانیر به آنها اشاره نمی‌شود حال آن که بخشی از نیاز به تعمیر به دلیل فرسودگی شبکه است حال آن که گاه قطعات مورد نظر به خاطر تحریم‌ها یا نبود بودجه تأمین نمی‌شود و در مواردی شرکت‌های واجد تخصص بالای اروپایی در پی تحریم‌های دوران ترامپ نیروگاه ‌های ما را ترک کردند.

با این اوصاف چاره‌ای جز کاهش مصرف و کشف مزارع استخراج بیت کوین و برخورد با آنها باقی نمی‌ماند.

همچنین گفته می‌شود در واحدهایی که از برق رایگان استفاده می‌کنند این تخلف صورت می‌پذیرد و در مواردی با نصب دستگاه هایی امکان شناسایی بر اساس مصرف بالا را منتفی می‌کنند و به کاری اطلاعاتی نیاز دارد.

در این میان یکی از مطالبات و شکایات مردم نامتناسب بودن زمان خاموشی ها در مناطق مختلف است. در این باره هم اطلاعات دریافتی حاکی از آن است تفاوت تنها به خاطر بیم قطع برق مناطقی است که بیماران کرونایی در بیمارستان های آن محدوده بستری اند.