دردسرهای کرونا برای بیماران “پیوند” / کاهش چشمگیر آمار اهدای عضو

مدیر عامل انجمن اهدای عضو ایرانیان به عوارض خاموش بحران کرونا اشاره کرد و گفت: یکی از مواردی که کرونا توانسته آسیب زیادی به آن وارد کند، اهدای عضو بوده است به شکلی که آمار اهدای عضو حدود ۵۰ درصد کاهش یافته است.

دکتر کتایون نجفی‌زاده با اشاره به عوارض بیماری کرونا برای افراد، جامعه و… گفت: این بیماری علاوه بر آنکه عده‌ زیادی از مردم را مبتلا کرده و به کام مرگ کشانده است، منابع اقتصادی کشور را استفاده کرده و باعث صدمه به اقتصاد و سلامت مردم شده است و البته عوارض جانبی دیگری هم به دنبال داشته است.

وی افزود: یکی از این عوارض کاهش آمار اهدای عضو و پیوند اعضا در کشور است؛ افراد مرگ مغزی در ICU بستری می‌شوند زیرا فردی که دچار مرگ مغزی شده است نفس نمی‌کشد و مجبور است زیر دستگاه تهویه مکانیکی باشد که این دستگاه‌ هم در ICU قرار دارد. این در حالی است که تمام ظرفیت بیمارستان‌ها برای بیماران مبتلا به کرونا اشغال شده است.

نجفی‌زاده ادامه داد: از طرفی پرسنل درمانی و پزشکان و متخصصانی که باید از بیماران بد حال مرگ مغزی و افرادی که عمل پیوند را انجام دادند، مراقبت کنند، درگیر مراقبت از بیماران مبتلا به کرونا هستند که این هم تاثیر دیگر کرونا بر اهدای عضو و پیوند اعضا است.

وی، تشخیص کرونا را در این دوره معضلی دیگر خواند و اظهار کرد: شایع‌ترین علت بروز مرگ مغزی تصادفات هستند که می‌توانند علاوه بر ضربه به سر، موجب ضربه به قفسه سینه و ورم ریه ها گردند. از طرف دیگر اگر به هر علتی مرگ مغزی رخ دهد در همان لحظه حادثه معمولا ترشحات معده وارد ریه‌ها می‌شود و ریه‌ها ملتهب می‌شوند؛ حال قرار است تشخیص دهیم فرد مرگ مغزی شده به دلیل ترشحات معمول و سایر عفونت‌ها دچار التهاب در ریه شده و یا اینکه علت التهاب ابتلا به کرونا بوده است؟ موضوعی که تشخیص آن بسیار سخت است. بنابراین تیم‌های اهدا محبور می‌شوند دقت زیادی به کار گیرند و آزمایشات متعدد و سی‌تی اسکن انجام دهند تا ثابت شود فرد مرگ مغزی شده، کرونا نداشته است. از طرفی اگر بیمار نیازمند پیوند مبتلا و یا ناقل کرونا باشد و پیوند شود، به احتمال زیاد جان خود را از دست می‌دهد.

وی در خصوص چرایی این موضوع تصریح کرد: پس از آنکه پیوند عضو انجام می‌شود، بیمار باید داروهای ضعیف‌کننده سیستم ایمنی دریافت کند تا بدن عضو جدید پیوندی را شناسایی و دفع نکند. بنابراین با ضعیف شدن بدن، ویروس کرونا شروع به پیشرفت کرده و اگر فرد نیازمند پیوند، مبتلا به کرونا باشد و ما تشخیص ندهیم پس از انجام پیوند در خطر مرگ است.

نجفی‌زاده با تاکید بر سخت شدن روند پیوند در شرایط کرونایی، بیان کرد: علاوه بر آنکه باید از سلامت اهداکننده، بیمار پیوندی و تیم درمانی مطمئن باشیم، در این شرایط، تخت ICU و بخش جدایی که اطمینان داشته باشیم کرونا در آن نیست، برای بیماران پیوندی نداریم و همین موضوع باعث کاهش آمار پیوند اعضا در تمام بیمارستان‌های کشور شده است به شکلی که آمار اهدای عضو کشور نسبت به ۶ ماه اول سال ۱۳۹۸ حدود ۵۰ درصد کاهش یافته است. پیش از شیوع کرونا می‌دانستیم روزانه ۷ تا ۱۰ نفر بیمار نیازمند به پیوند به دلیل نرسیدن عضو از دنیا می‌روند و اکنون می‌توان تصور کرد با وجود بیماری کرونا شرایط و آمار و ارقام چگونه خواهد بود.

وی با بیان اینکه با برخی تمهیدات می‌توان آمار اهدای عضو و پیوند اعضا را مجددا افزایش داد، گفت: انتخاب مراکز عاری از کرونا که مطمئن باشیم کرونا در آنجا وجود ندارد یکی از همین مداخلات است؛ البته در شهرهایی با وضعیت قرمز، یافتن چنین مراکزی کار بسیار سختی است. با توجه بیشتر به رعایت نکات بهداشتی از سوی مردم و خارج شدن از وضعیت قرمز احتمالا انتخاب مرکز عاری از کرونا راحت‌تر باشد. از طرف دیگر حالا که آمار اهدای عضو و پیوند کاهش یافته است یکی از نکات مهم این است که اعضای مواردی که مرگ مغزی می‌شوند زیر خاک نرود. بنابراین؛ درست نیست در این شرایط خانواده فرد مرگ مغزی شده رضایت به اهدای عضو ندهند. به قول یکی از مراجع عظام، اهدای عضو در شرایطی که عضو می‌تواند سبب نجات جان افراد شود واجب عینی است.

نجفی‌زاده افزود: در مورد افرادی که دیالیز می‌شوند و نیاز به پیوند کلیه دارند نیز در صورتی که در آشنایان نزدیک آنها فردی که از نظر ژنتیکی بیشتر به هم نزدیک هستند، وجود داشته باشد و با بررسی‌های بیشتر سلامت کلیه او تایید شود، بهترین گزینه برای نجات جان بیمار است.

وی با تاکید بر لزوم فرهنگسازی بیشتر برای آشنایی با اهدای عضو و پیوند اعضا، خاطرنشان کرد: تاکنون اطلاع‌رسانی‌های خوبی انجام شده است. البته در شرایط فعلی بهتر است این اطلاع‌رسانی‌ها افزایش یابد. مردم باید بدانند افراد مرگ مغزی مرده‌هایی هستند که برای چند روز با کمک دستگاه می‌توان قلب آنها را در حال تپش نگه داشت و از اعضای ارزشمند این افراد پیش از اثر سموم مترشحه از مغز و به خاک سپردن آنها برای نجات بیماران دیگر استفاده کرد.

وی با تاکید بر لزوم مراقبت از بیمار پیوند شده، اظهار کرد: باید کاری کنیم فرد پیوند شده با مبتلایان به کرونا در تماس نباشد. همکاری اعضای خانواده برای مراقبت از سلامت فرد پیوندی در خانه و رعایت نکات بهداشتی بسیار مهم است. در راستای لزوم حفظ سلامتی بیمار پیوندی، وزارت بهداشت تمهیداتی اندیشیده است که یکی از آنها این است که بیمار پیوندی برای دریافت داروهایش مجبور به مراجعه مداوم به پزشک نباشد و نسخه پیشین بیمار قابل تمدید باشد. در صورت بروز هرگونه مشکل، بیمار پیوندی باید با پزشک خود در تماس باشد تا راهنمایی‌های لازم را دریافت کند.

مدیر عامل انجمن اهدای عضو ایرانیان با اشاره به اینکه بیشترین عضوی که متقاضی برای دریافتش وجود دارد کلیه‌ است، گفت: این تقاضا در کل دنیا به همین شکل است و پس از کلیه عضوی که بیشترین تقاضا را دارد، کبد است.