دوباره محرم و دست خالی تلویزیون

کمتر از ۱۰ روز دیگر ماه محرم آغاز خواهد شد و به اقتضای ایام عزای سیدالشهدا(ع) حال‌وهوای آنتن تلویزیون تغییر خواهد کرد. برنامه‌های طنز و برخی از عناوین دیگر از جدول پخش شبکه‌ها خارج می‌شود؛ از جمله سریال‌های طنز و همچنین چند برنامه برند آخرشب شبکه نسیم. از سوی مقابل برنامه‌هایی که مناسب این ایام باشد، به جدول پخش اضافه می‌شود. پرسش اصلی این جاست که آیا در عرصه سریال‌های تلویزیونی، عناوین قابل قبولی در حد اهمیت این ماه ساخته شده است؟
تکیه بیش از حد به مختار
در سال‌های اخیر علاوه بر پخش چندین باره سریال«مختارنامه»، از این مجموعه نماهنگ‌ها و تله‌فیلم‌هایی مشتق شده که در مناسبت‌های مختلف و لابه لای دیگر برنامه‌ها، روی آنتن رفته است. این علاوه بر پخش «مختارنامه» از شبکه‌های یک، ۴، قرآن، آی‌فیلم، تماشا و شبکه‌های استانی است. اگرچه بارها گفته شده که کیفیت ساخت این مجموعه، آن را در تراز بسیار بالایی قرار داده و همچنین مغناطیس قیام سیدالشهدا(ع) باعث شده که بازپخش‌های فراوان این سریال، سبب دلزدگی مخاطب نشود، اما به هر حال نیاز به تولیدات تازه نیازی انکارناشدنی است.
تنها ۲ سریال
با وجود این که تلویزیون نسبت به سینما، عملکرد بهتری درباره بازنمایی نمایشی وقایع سال ۶۱ هجری و اتفاقات قبل و بعد آن داشته، اما به هیچ وجه این عملکرد متناسب با اهمیت واقعه عاشورا در فرهنگ آیینی کشور نبوده است. به خصوص با توجه به این که عملاً همه‌ساله دو ماه معادل یک‌ششم کل سال، همه فضای کشور تحت‌تأثیر ایام عزاداری امام حسین(ع) است. آن چه در اختیار داریم، دو سریال «مختارنامه» و «معصومیت از دست رفته» است که به متن این حادثه سترگ و چند سریال ریز و درشت دیگر از جمله «شب دهم» است که به تأثیر آن بر فرهنگ و تاریخ ایران می‌پردازد. آثاری که به وضوح، ناچیز است. در نتیجه، چند سالی هست که موج شوخی‌ها با پخش چندین باره سریال «مختارنامه» از شبکه‌های مختلف به خصوص آی‌فیلم در فضای مجازی زیاد شنیده می‌شود. این شوخی ها چندان دور از واقعیت نیست و عملاً شاخص‌ترین برنامه‌ای که در این زمان، جدول پخش تلویزیون را غنی می‌کند، همین سریال است.
هزینه دلیل اصلی نیست
بی‌تردید یکی از دلایلی که می‌توان برای این کم‌کاری برشمرد، هزینه بالای تولید آثار تصویری درباره تاریخ صدر اسلام است که شامل مواردی چون دکورهای عظیم و سیاهی‌لشکرهای فراوان می‌شود. همین سریال «مختارنامه»، هزینه‌ای ۲۰ میلیارد تومانی روی دست صداوسیما گذاشته است. اگر بازپخش‌های فراوان این سریال و استفاده‌ای را که صداوسیما از آن کرده، محاسبه کنیم، به نظر می‌رسد این مجموعه واقعاً اثر پرهزینه‌ای نبوده است. این در حالی است که برخی قالب‌های ارزان دیگر از جمله تله‌تئاتر نیز وجود دارد که مورد اقبال مدیران صداوسیما نیست، در صورتی که می‌تواند خلأ تولیدات تصویری درباره عاشورا را حداقل در کوتاه‌مدت تا حد زیادی مرتفع سازد. از سوی دیگر، آیا نمی‌توان آن‌قدر که در سال‌های اخیر درباره بازنمایی نمایشی تاریخ معاصر کشورمان تلاش شده، برای تاریخ صدر اسلام نیز تولید کرد؟ این در حالی است که عمده سریال‌سازان معتقدند تولید اثر تصویری درباره تاریخ معاصر، نسبت به تاریخ صدر اسلام سخت‌تر و پرهزینه‌تر است، زیرا بسیاری از مخاطبان، ۴-۳ دهه قبل را به خوبی به خاطر دارند. به نظر می‌رسد تولید آثار تصویری درباره حادثه عظیم عاشورا، نیازمند تحرک بیشتری از سوی گروه‌های فیلم و سریال و همچنین سیما فیلم است.