درخششی از جنس سختی

زنان و خصوصاً دختران جوان، در چند دهه اخیر، شرایط را به نفع خود تغییر داده‌اند. این امر در همه ساحات علمی، ورزشی، سیاسی و اجتماعی با رجوع به آمارها و ارقام قابل اثبات است. چنین اتفاقات خوبی در شرایطی رقم می‌خورد که زنان در ایران همواره تحت فشارهای مختلف بوده‌اند، اما با ورود دختران جوان به عرصه‌های مختلف، یک دگردیسی بزرگ رخ داد و جامعه از یک نگاه سنتی نسبت به زن روی برگرداند و رفته‌رفته امیدهایی هست که شرایط بهتر و مطلوب‌تر از گذشته برای دختران رقم بخورد. باید به‌خاطر داشته باشیم به‌رغم وجود فاصله با شرایط دلخواه، همین چند دهه پیش، زنان اجازه نداشتند به‌راحتی تحصیل کنند و وارد دانشگاه شوند یا زنان در برهه‌ای از تاریخ، حق رأی دادن نداشتند و همواره به‌عنوان موجوداتی، تحت مالکیت پدران یا همسران خود تلقی می‌شدند و اینک در یک بازه زمانی کوتاه، دختران توانستند بر چنین پیش‌داوری‌های متعصبانه و صدالبته بدون منطق فائق آیند و شرایط را به‌گونه‌ای دگرگون کنند که اینک زنان به‌عنوان یک بازوی مهم و انکارناشدنی جامعه ایرانی تلقی شوند. لازم به یادآوری است که همه این دستاوردهای بزرگ، علی‌رغم نبود حمایت‌های قانونی، وجود خلأهای قانونی، چالش‌های حقوقی و حتی عرفی برای زنان پدید آمده است.

رشد ۲۱۰ درصدی هئیت علمی زنان

همواره طی چند دهه اخیر شاهد افزایش روزافزون قدرت علمی زنان در جامعه بوده‌ایم. به‌طوری که تعداد دانشجویان دختر طی سال‌های اخیر از درصد ناچیزی به حد تساوی با پسران رسیده و در مقاطعی، زنان بیشتر از مردان توانسته‌اند کرسی‌های دانشگاهی را به خود اختصاص دهند. از سوی دیگر، طی چند سال اخیر، آمارها نشان می‌دهد که اعضای هئیت علمی دانشگاه‌ها برای زنان رشدی بیش از ۲۰۰ درصد داشته است. سال ۱۳۹۷، محمد مهدی‌نژاد، معاون سابق پژوهشی وزارت علوم در یک برنامه تلویزیونی گفته بود: «تعداد دانش‌آموختگان زن از شش درصد در سال ۵۷ به ۴۵ درصد رسیده است و هم اکنون ۲۲.۷ درصد زنان ایرانی دارای تحصیلات تکمیلی هستند. هم‌چنین کسب رتبه ۲۱ جهان در مقالات علمی کیفی پراستناد جهان از افتخارات نظام علمی جمهوری اسلامی ایران است. هم‌چنین هیئت علمی زن قبل از انقلاب ۱۰۰ نفر بوده‌اند که در سال ۹۶ به ۲۱ هزار نفر افزایش یافته‌اند که ۲۱۰ برابر رشد داشته است.» ورود دختران جوان به عرصه علم و فن‌آوری باعث بهبود سطح علمی جامعه ایرانی می‌شود و از سوی دیگر چنین اتفاقاتی، باعث می‌شود که زنان رفته‌رفته اکثر عرصه‌های ممنوعه را فتح کنند و اثبات کنند که احراز رتبه‌های برتر در عرصه‌های مختلف، ربطی به جنسیت ندارد.

فرمول غم‌انگیز مریم میرزاخانی

شاید بتوان تعداد زنان زیادی را برشمرد که طی سال‌های اخیر، توانسته‌اند قله‌های افتخار علمی را طی کنند. اما یکی از مهم‌ترین این دختران که متاسفانه در آغاز زندگی علمی خود، چشم از جهان فروبست، مرحوم مریم میرزاخانی بود. مریم میرزاخانی ریاضی‌دان ایرانی و استاد دانشگاه استنفورد بود. میرزاخانی در سال ۲۰۱۴ به‌خاطر کار بر «دینامیک و هندسه سطوح ریمانی و فضاهای پیمانه‌ای آن‌ها» برنده مدال فیلدز شد، که بالاترین جایزه در ریاضیات است. وی تنها زن و اولین ایرانی برنده مدال فیلدز است، البته وی افتخارات بسیار زیادی در کارنامه خود داشت و به‌رغم اینکه در چهل سالگی درگذشت، اما زندگی علمی وی، الگوی بسیاری از دختران جوانی است که بی‌وقفه در حال مجاهدت‌های علمی هستند. هم‌چنین میرزاخانی چندین بار از سوی مجامع علمی معتبر جهانی مورد تقدیر قرار گرفته بود. متاسفانه در تیر ۱۳۹۶ اعلام شد میرزاخانی به‌دلیل ابتلا به سرطان در بیمارستانی در آمریکا بستری شده‌است. میرزاخانی از چهار سال پیش‌تر به سرطان پستان مبتلا بوده و این سرطان به مغز استخوان وی سرایت کرده بود. پدر و مادر وی برای مراقبت از او به آمریکا رفتند. وی در ۲۳ تیر ۱۳۹۶ در ۴۰ سالگی در بیمارستانی در کالیفرنیا درگذشت اما نامش افتخاری برای زنان باقی ماند.

کیمیای از دست‌رفته!

یکی دیگر از عرصه‌هایی که برای دختران ایرانی، طی سال‌های اخیر غرورآفرین بوده، فعالیت در زمینه‌های ورزشی است که خصوصاً طی چند سال اخیر، شاهد رشد و شکوفایی استعدادهای دختران ایرانی در این زمینه هستیم. طی همین دوره کوتاه اخیر، شاهد هنرنمایی دختران ورزشکاری بودیم که به اندازه چندین دهه افتخارآفرینی کرده‌اند. از جمله این دختران جوان ورزشکار می‌توان به کیمیا علیزاده اشاره کرد که با شش مدال تاریخی که در بین آنها برنز المپیک ۲۰۱۶ ریو بیش از همه در حافظه ورزشی ایران می‌درخشد. کیمیای ۲۰ ساله وقتی به برنز المپیک رسید هنوز ۱۹ سال هم نداشت به همین دلیل او را جوان‌ترین مدال آور تاریخ المپیک ایران می‌شناسند، اما متاسفانه به‌خاطر مسائلی که برای علیزاده رخ داد، وی در مسیری قرار گرفت که مهاجرت را انتخاب کرد و متاسفانه در المپیک توکیو تحت پرچم ایران، مبارزه نخواهد کرد و برای تیم آلمان مسابقه خواهد داد. این امر نشان می‌دهد که مسئولان ورزشی کشور، باید بیش از پیش حواس‌شان به وضعیت ورزشکاران زن باشد و با حمایت‌های همه‌جانبه، اجازه ندهند که بیگانگان از شرایط سوءاستفاده کنند. چرا که باید باور داشته باشیم که همه این افتخارآفرینان، سرمایه‌های عظیم کشور هستند که می‌توانند نام ایران را در دنیا متلالو کنند.

از صفر تا سکو

از دیگران مدال‌آوران ورزشی ایران می‌توان به خواهران منصوریان اشاره کرد. حکایت خواهران منصوریان در ورزش ایران از هم جدانشدنی است. شهربانو، الهه و سهیلا گرچه سال‌ها است در میدان مبارزه قهرمان هستند اما وقتی در یک برنامه تلویزیونی پرده از زندگی خصوصی‌شان برداشتند و از مشکلات دوران کودکی و حتی بزرگسالی در غیاب پدرشان در سمیرم اصفهان سخن گفتند، بیش از هر زمان دیگری در چشم مردم قهرمان شدند. خواهران منصوریان با مستند صفر تا سکو بر پرده سینما آمدند. برخلاف سال‌های پیش که شهربانو منصوریان بیشتر مورد توجه رسانه‌ها بود، حالا کوچک‌ترین دختر خانواده یعنی الهه در کانون توجه قرار دارد. الهه امسال به همراه خواهرش سهیلا، به تیم «چانگ چون» چین پیوست و در وزن منهای ۵۷ کیلوگرم با شکست حریف چینی خود قهرمان ووشو حرفه‌ای چین شد. او که به‌دلیل شرایط سخت خانواده مجبور بوده در کودکی برای کار کردن به خانه‌ای در شیراز برود، حالا یکی از پرافتخارترین ورزشکاران زن ایران است.

الهه به‌جز نقره و برنز جهانی، دو عنوان قهرمانی جهان را در سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۷ کسب کرده است. مدال طلای جام جهانی سانشو ۲۰۱۰، مدال نقره بازی‌های آسیایی ۲۰۱۰ و برنز بازی‌های آسیایی ۲۰۱۴ از دیگر افتخارات این ووشوکار ۲۶ ساله است.

عرصه تنگ سیاست و هنرنمایی زنان

دختران طی سال‌های اخیر در عرصه علوم و حتی سیاست نیز خوش درخشیده‌اند. اگرچه در عالم سیاست، میدان برای زنان بیش از سایر عرصه‌ها تنگ بوده است، اما در این زمینه نیز شاهدیم که همواره زنان در یک روند طولانی و طاقت‌فرسا، وارد عرصه‌های سیاسی شده‌اند. مثلاً طی سال‌های اخیر تعداد کرسی‌های اختصاص‌یافته به زنان در مجلس شورای اسلامی، زیادتر شده است و همین افزایش تعداد کرسی‌ها نشان می‌دهد که هم زنان به خودباوری سیاسی رسیده‌اند و هم اینکه جامعه رفته‌رفته به زنان اعتماد می‌کند. نکته مهم در زمینه فعالیت‌های سیاسی زنان این است که میانگین سنی زنان فعال در عرصه‌های سیاسی، رفته‌رفته جوان‌تر می‌شود که این امر نشان می‌دهد زنان و دختران جوان، نسبت به نسل‌های پیشین خود از جسارت‌های زیادی برخوردارند و با این روند می‌توان امیدوار بود که در آینده سهم زنان در مشارکت‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بسیار بیشتر از این‌ها باشد. ظهور و بروز زنان نخبه ایرانی در عرصه‌های علمی، پژوهشی، ورزشی و سایر زمینه‌ها، امیدهای زیادی را برای زنان پدید آورده است، البته تردیدی نیست که کل جامعه هم رفته‌رفته باید نگاه خود را به زنان تغییر دهد تا در با حمایت‌های قانون و سیاست‌گذاران و سیاستمداران، دختران ایرانی برای ایران افتخار بیافرینند.